Uilenmaand november 2023

Ook deze herfst kenmerkt zich weer door het breken van records: te nat, te zacht. Sloten die al jaren geen druppel water gezien hebben staan weer vol. Het zeewater is altijd nog 2 graden te warm voor de tijd van het jaar. En aan het einde nog een staartje winter.

door Ben Nijenboer

In het verslag van oktober hebben we het gehad over de slechtvalk. In het verleden werden slechtvalken veel gebruikt voor de jacht. Alleen eerstejaars valken werden hiervoor gebruikt, oude vogels laten zich niet meer africhten. Jonge vogels uit het ei opkweken lukte niet. Dat is alleen weggelegd voor oliesjeiks die niet op bedragen met 6 nullen hoeven te kijken. Jachtvalken zijn daar echte statussymbolen.

Vooral in Nederland werden de jonge valken gevangen. Dat gebeurde met behulp van een slagnet met duiven als lokvogels. Verder had men vlakbij het net een klapekster op een paal staan. Die hebben ontzettend scherpe ogen en zien een roofvogel al op enorme afstand. Aan hun gedrag kon de valkenier dan zien dat er wat voor zijn gading aan zat te komen.

Bekend om valkenjacht
Vooral Brabant was bekend om zijn valkenjacht, denk maar aan de naam Valkenswaard. Nederlandse valkeniers waren gezocht en waren in dienst van vele vorstenhoven. Stadhouder koning Willem I, maakte in Engeland kennis met de valkenjacht. Na zijn terugkeer naar Nederland nodigde hij zijn Engelse kennissen uit om hier ook de valkenjacht te beoefenen onder de naam van ‘The Royal Hawking Club’.

Blauwe reigers
Op de heide bij Hoog Soeren werd de zogenaamde ‘hoge jacht’ beoefend. Met slecht- of giervalken werd op blauwe reigers gejaagd. Bij Hoog Soeren was namelijk een grote reigerkolonie, waarbij de reigers die van of naar de kolonie vlogen dienden als prooi. Valken zijn stootvogels. Dat wil zeggen dat ze hun prooi in stootvlucht slaan. Als een reiger in aantocht was werd de valk losgelaten.

De valk probeerde al klimmend boven zijn prooi om deze te slaan in een duikvlucht van soms wel meer dan 100 kilometer per uur. Mislukte dat, dan probeerde de reiger snel te klimmen en de valk probeerde daar weer boven te komen. Reigers zijn een veel t grote prooi voor een slechtvalk. Maar als het de valk uiteindelijk lukte de reiger te slaan en aan de grond te krijgen haasten de jagers die het schouwspel te paard hadden gevolgd, zich zo snel mogelijk naar die plek.  

De valk kreeg als beloning een stukje vlees van de valkenier. De reiger werd als trofee van zijn sierveren beroofd en weer losgelaten. Om de reigerstand in Soeren in op peil te houden had koning Willem I zelfs een reigerbewaarder aangesteld die de kolonie moest bijvoeren en de visstand van het Uddelermeer moest beheren. Maar toch nam de reigerstand in Soeren af en de kolonie werd al snel verlaten. Einde dus van de jacht.

Achtervolgingsvlucht
Men kende de ‘hoge jacht’ (verticale duikvlucht) met valken als stootvogel, maar ook de ‘lage jacht’ (horizontale achtervolgingsvlucht). Dat was meestal met de havik op konijnen, patrijzen en dergelijke.

Niet diervriendelijk
Het africhten van een valk voor de jacht ging bepaald niet diervriendelijk. Direct na de vangst kreeg de valk een huif over de kop zodat hij niets van de omgeving kon zien. Daarna werd de valk 24 uur zonder voedsel wakker gehouden. Dan werd de huif afgenomen en hem een stukje vlees aangeboden. Werd dit geaccepteerd? Dan was zijn wil gebroken. Zo niet dan werd dit tot wel 5 dagen herhaald, zonder slaap en zonder voedsel. Jagen met roofvogels is dan gebaseerd ook op honger. Ze worden voor de jacht gewogen. Met te zware vogels kun je niet jagen. Die zoeken een mooie boomtak op om hun maaltijd te verteren. De valkenier heeft het nakijken. Gevangen prooien worden dan ook zo snel mogelijk afgenomen. De vogel krijgt een stukje vlees als beloning. Wat je bij roofvogelshows dan ook altijd te zien krijgt is dat de vogel geen prooi vangt. Maar elke keer als hij op de vuist van de valkenier terugkomt beloond wordt met een stukje vlees.

Terugmeldingen