Uilenmaand september 2023

Deze herfstmaand begint tegenwoordig al vroeg. Om rekenkundige redenen al op de eerste dag van de maand, maar het is nog 3 weken te gaan voor het echte begin van de meteorologische herfst.  De zon komt ondertussen ‘s morgens al een dikke minuut later op en gaat ‘s avonds al ruim 2 minuten weer eerder onder, gerekend over een hele maand. Ondertussen kunnen we toch nog genieten van een echte ‘krönnenzommer’ zoals we een mooie nazomer in Overijssel noemen.

door Ben Nijeboer

Het uilenwerk is bijna gedaan, op het schoonmaken en het vervangen van wat kasten na. De verwachte 2^e broedsels van kerkuilen vallen wat tegen. Tot nog toe maar 1 kast met al kleine jongen, maar het kan nog veranderen. In de betreffende kast werd al heel vroeg met het broeden begonnen. Aan de hand van de genomen vleugelmaten moet dit paartje al in februari van start zijn gegaan. Elders in Twente zijn nog twee 2^e broedsels gecontroleerd. Ook deze twee paartjes waren er extreem vroeg bij en moeten ook al in februari met broeden begonnen zijn. Alle andere kerkuil-broedgevallen in ons gebied waren een stuk later.

Tijdsverschil
Kijken we naar het tijdsverschil tussen het 1^e en 2^e broedsel, dan zit daar al snel een klein half jaar tussen. Logisch, want na het uitvliegen van de jonge uilen worden ze nog geruime tijd door hun ouders gevoerd en daarna moeten die weer voldoende energie opbouwen voor een volgend broedsel. Maar als er ruim voldoende voedsel (voornamelijk veldmuizen) is, proberen ze het doorgaans nog wel een keer. Dus oppassen geblazen. Als ik mijn ringadministratie erop na sla, heb ik zowel in november en zelfs in februari van het daaropvolgende jaar jonge kerkuilen geringd.

Rustige periode
Wat terugmeldingen betreft is het tot nu toe een rustige periode. De uitgevlogen jonge uilen zijn nu zelfstandig en kennelijk zo langzamerhand aan de meeste gevaren – waarbij het gemotoriseerde verkeer de meeste slachtoffers eist – gewend. Muizen zijn er genoeg en die kunnen ze overal vinden. Dat is in de winter wel anders, vooral met strenge vorst en sneeuw. Dan zijn de wegbermen als jachtgebied erg in trek en sneuvelt menig uil door het verkeer.

Rondzwerven
De meeste jonge uilen zwerven na het zelfstandig worden wat rond [dispersie] op zoek naar een eigen territorium. Dat kan op korte afstand van hun geboorteplek zijn, maar ook tientallen kilometers verder. Goed voor de noodzakelijke bloedverversing. De uilen die je nu ‘s avonds overal kunt horen roepen zijn van die zwervers, maar ook van de gevestigde oude broedvogels die daardoor laten weten, dit is ons gebied, dus wegwezen. Toch gaan heel wat jonge vogels de confrontatie aan. Door het op ringen controleren van de broedvogels in het voorjaar weten we dat dit nog weleens gebeurt.

Opmerkelijk
Soms kom je dan opmerkelijke dingen tegen. In een kast controleerden we 5 jaar achtereen dezelfde broedvogel op een nest met eieren. De volgende 5 jaren werd er wel een broedsel aangetroffen maar was het vrouwtje niet aanwezig. Uitgaande van de gemiddelde leeftijd van een steenuil van 3½ jaar, ben je al gauw genegen er van uit te gaan dat deze vogel al lang is overleden.

Maar wat schets onze verbazing? Dit voorjaar werd bij de 1^e controle dit geringde vrouwtje, na 5 jaar weer broedend in dezelfde kast aangetroffen. Ze was kennelijk bij de 5 voorgaande nestcontroles niet thuis. Al met al een zeer krasse dame, één van de oudste in ons archief.

Ook zien we aan de hand van onze ringgegevens, dat in een enkel geval een jonge uil (vrouwtje) de kast van haar moeder heeft overgenomen. Die zal in de voorgaande winter wel gesneuveld zijn want die hebben we niet in een andere kast aangetroffen.

Terugmeldingen